De perimeter bij de Rijn september 1944
De slag om Arnhem van september 1944 wordt in de gemeente Renkum en omliggende gemeenten jaarlijks herdacht en herinnerd. De gevechten op en rond de brug, de gevechten rond belangrijke gebouwen als het voormalige hotel Hartenstein, Schoonoord, de Tafelberg en natuurlijk de Oude Kerk in Oosterbeek staan bij velen in het geheugen gegrift. Ook het terugtrekken over de Rijn naar Driel mag rekenen op veel belangstelling.
Terugtrekking
Minder bekend en minder in de belangstelling staat de zware en snelle terugtrekking van de soldaten uit de perimeter in Oosterbeek naar de Rijn. En onder welke omstandigheden dit gebeurde. In het holst van de nacht van maandag 25 op dinsdag 26 september 1944 moesten ruim 2300 militairen terugtrekken naar de overzijde van de Rijn bij Driel.
Witte Linten
Witte linten langs de route, afkomstig van parachutes, gaven de weg aan om bij de rivier te komen. Die linten werden daardoor een levenslijn voor de soldaten. Verloor je het lint of raakte je je voorganger kwijt, kon dat betekenen dat je verdwaalde of erger. Een lint als levenslijn voor gewone jonge mannen, militairen.
Dwars door bossen en de uiterwaarden moesten zij, uitgeput door de gevechten, hun weg banen naar de oever van Rijn. Zij hadden honger en een tekort aan slaap. Ook was het weer slecht, een stromende regen en pikdonkere nacht. Onder moordend artillerievuur baanden zij hun weg.
Ze verloren een illusie omdat de Slag om Arnhem en het bezetten van de brug niet gelukt was. Ook viel het zwaar dat ze een dorp verlieten dat zwaar beschadigd was en dat ze ook hun gewonde vrienden moesten achterlaten.
Bijna alle overgebleven, voornamelijk Britse, militairen zijn naar de Rijn in de buurt van de Oude Kerk getrokken om de oversteek te maken. Helaas hebben velen deze tocht niet overleefd.
Op de plek waar de mannen aan boord van de kleine door genietroepen bemande boten gingen, is in 2003 een klein monument opgericht. Dit monument is helaas vanaf de Oude Kerk en het Kerkpad normaal gesproken niet bereikbaar.
De terugtrekking en deze historische plek zijn van grote betekenis. Feitelijk markeert deze plek het einde van de operatie Market Garden. Het is niet alleen een gedenkplaats voor de vele jonge soldaten die in september 1944 moesten vluchten. Ook markeert het de plaats waar nog velen het leven lieten of krijgsgevangen gemaakt werden.
Als vluchten de enige optie is.
De plek waar wordt stilgestaan is ook een plek met de gedachte dat vele vluchtelingen ook nu nog wereldwijd een goed heenkomen zoeken. Mensen, jong en oud, mannen, vrouwen en kinderen, die hun huis of land moeten verlaten. Die familie en vrienden achter moeten laten om het eigen lijf te redden. Die op deze reis ontberingen moeten doorstaan van oorlogsgeweld, honger, angst en onzekerheid. En waar misschien geen wit lint is dat kan dienen als levenslijn.
